فشار روانی و مدیریت آن (قسمت اول)
حتماً تابه‌حال در زندگی روزمره وقتی برایتان اتفاق ناکام‌کننده‌ای رخ داده، از این عبارت استفاده کرده‌اید که «برایم فشار روانی ایجاد کرده…». فشار روانی زمانی ایجاد می‌شود که با رویدادهایی مواجه می‌شویم که آن را برای خود ناکام‌کننده یا مخاطره‌آمیز تصور می‌کنیم.
تجربۀ فشار روانی در زندگی اجتناب‌ناپذیر و گاه لازم است؛ اما اگر بیش‌ازحد شدید و مزمن شود به بدن و مغز آسیب می‌رساند. زیرا تحت فشار و استرس، هورمون‌هایی آزاد می‌شود که در درازمدت موجب بروز التهاب مفرط و ایجاد فرآیندهای شیمیایی مخرب در بدن و مغز می‌شود. در نتیجه احتمال بیشتری برای اختلال‌هایی چون چاقی، انواع دیابت، انسداد سرخرگ‌ها (تصلب شرایین)، اختلالات روانی، مشکلات خواب، تشدید بیماری‌های خودایمنی و حتی ایجاد شرایط مناسب برای رشد سلول‌های سرطانی بوجود می‌آورد.
اما چگونه این اتفاق می‌افتد؟
پاسخ به فشار روانی پیچیده است، اما یک راه درک درست آن، بررسی نحوۀ عملکرد «دستگاه عصبی خودکار» است.
دستگاه عصبی خودکار مجموعه اعصابی است که مغز و بدن ما را به یکدیگر متصل و به ما کمک می‌کند
تا در هر لحظه بتوانیم از ایمنی یا عدم ایمنی وضعیت خود آگاه شویم. این مسئله برای حفظ سلامت ما بسیار مهم است،
زیرا دستگاه عصبی خودکار فعالیت‌هایی مانند گوارش، تنفس و تپش قلب که در بدن اتفاق می‌افتد را کنترل می‌کند.
آن قسمت از دستگاه عصبی خودکار که ایمن بودن و روبراه بودن شرایط را گزارش می‌دهد «دستگاه پاراسمپاتیک» نامیده می‌شود.
هنگامی که این دستگاه در شرایط عادی و تحت کنترل است، به معنای آن است که خطری وجود ندارد و همه چیز عادی است.
بخش دیگر دستگاه عصبی خودکار ما «دستگاه سمپاتیک» است.
هنگامی که مغز این پیام را مخابره کند که
«شرایط ناایمن است» حقیقتاً در خطر هستیم و لذا سیستم ایمنی ما واکنش نشان می‌دهد.
وقتی دستگاه عصبی سمپاتیک فعال می‌شود همه چیز تغییر می‌کند. فرآیندهای زیستی مانند گوارش، تولید طبیعی هورمون، سم‌زدایی و ساخت پروتئین دچار وقفه یا اختلال می‌شوند. سلولها تغییر کارکرد می‌دهند و بدن را آمادۀ مقابله با خطر می‌کنند.
در واقع هنگام تهدید فشار روانی، بدن از کارهای غیرفوری مانند ساخت و ترمیم خود دست می‌کشد و تمام منابع خود را بسیج می‌کند تا با تهدید مقابله کند.
به همین خاطر اگر فشار روانی (یا استرس) درازمدت باشد،
جسم را تحلیل می‌برد و مشکلاتی همچون ضعف سیستم دفاعی بدن ایجاد می‌کند
که خود را با انواع بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های خودایمنی نشان می‌دهد
(ازجمله آسم، ام اس، سرطان، اختلالات هورمون جنسی که باعث ناباروری و همچنین پیری زودرس می‌شود،
و در نهایت مشکلات هورمون رشد که به‌خصوص در دورۀ حساس رشد یعنی کودکی و نوجوانی مشکل ایجاد می‌کند).
در قسمت بعد به نحوۀ تأثیر اضطراب وفرایند ایجاد استرس و اثرات آن بر جنبه‌های مختلف سلامت جسمی و روانی
منبع : سهیلا شفیعی ( سُهِش )